تنگرام

کتاب «برزخ زمین» نوشته هاشم افتخار، یکی از قدیمی‌ترین آثاری‌ست که در ژانر علمی‌-تخیلی در ایران نوشته شده است. برزخ زمین در بافت ضداستعماری و ضدنژادپرستانۀ خود قصد دارد که به هویت واقعی انسان‌ها نقب بزند. هویتی ورای چیزهایی مانند کاکا سیاه بودن و زردمبوهای روس و چیزهایی مانند آن. رویکرد برزخ زمین، همدلی ابتدایی با قهرمان داستان است؛ آنجا که او مأمور می‌شود در حفاظت از کشورش، به کشور دیگری (روسیه) برود و از آن‌ها جاسوسی کند تا هزاران کیلومتر آن‌سوتر، مردمانش در نوعی از آسایش باشند. اما در ادامه، نویسنده پی‌درپی، هویت‌های پوشالی قهرمان داستان را می‌شکند. شکست‌هایی که او را دچار بحران و بهت و حیرت می‌کند. جین هابل به‌عنوان قهرمان داستان تلاش بسیاری می‌کند تا بتواند از این هزارتوی بی‌پایان رهایی یابد، اما هرقدر جلوتر می‌رود بیشتر دچار گسست می‌شود. نویسنده تلاش فراوانی کرده است تا حرف‌هایش تصنعی و مقاله‌گون نشود. از همین رو است حس مباهاتی که جین نسبت به نژاد آمریکایی دارد؛ نژادپرستانه نیست، اما در ادامه او درمی‌یابد گرچه او ظاهراً رویکردی نژادپرستانه ندارند، اما نگاهش به دیگر انسان‌ها خصوصاً آن‌ها که مخالف سیاست‌های کشورش هستند، بسیار نژادپرستانه است. قهرمانان داستان اسامی غیر ایرانی دارند و این به شکل درستی در فرایند قصه‌گویی اثر گذاشته است. چراکه مکان داستان‌گویی درجایی غیر از جغرافیای بومی ایران است.