در جلد نخست کتاب حاضر سعی بر آن بود تا چارچوبی نظری برای تربیت اسلامی فراهم شود. ضرورت این امر، خود از نابسامانی و تشتتی نشآت می یافت که در آثار مربوط به حوزه تعلیم و تربیت اسلامی ملاحظه می شود. آنچه در اثر مذکور مطرح شده است، مبنایی هر چند موقت برای تربیت اسلامی فراهم می آورد. در این جلد نظر بر آن است که تربیت اسلامی در زمینه ای علمی و کاربردی، یعنی در رویارویی با مشائل تعلیم و تربیت معاصر مورد توجه قرار گیرد.